Llwybr Mawr Morgannwg

• Erbyn mis Mai 2023, bydd prosiect Ffordd Fawr Morgannwg wedi plannu o leiaf 1 milltir o wrych brodorol yn ne canolbarth Cymru.
• Ein nod yw creu coridorau gwyrdd, fydd yn caniatáu i fywyd gwyllt symud drwy'r tirwedd drwy rwydwaith diogel. Bydd hyn yn helpu i gynyddu dosbarthiad rhywogaethau a niferoedd y boblogaeth.
• Bydd creu gwrychoedd newydd hefyd yn lleihau cystadleuaeth am adnoddau drwy ddarparu mwy o fwyd, lloches a chynefin, ar gyfer fflora a ffawna.

Bywyd Gwyllt yn elwa o Blannu Gwrychoedd

• Mae pathewod y cyll sydd mewn perygl angen coridorau gwyrdd rhwng darnau o goetir i gefnogi poblogaeth hyfyw.
• Mae gwrychoedd yn darparu safleoedd bwydo a nythu i 80% o adar coetir.
• Mae angen amodau cysgodol a ffynhonnell neithdar ar anifeiliaid di-asgwrn cefn sy’n hedfan, a ddarperir gan lwyni gwrychoedd a choed.
• Mae ystlumod yn defnyddio gwrychoedd ar gyfer bwydo a chymudo rhwng safleoedd bwydo a chlwydi. Mae ystlumod yn dibynnu ar nodweddion llinellol parhaus ar gyfer atsain yn y nos.
• Am fwy, ewch i'n tudalen ar gynefinoedd gwrychoedd brodorol

Tirfeddianwyr yn Elwa o Blannu Gwrychoedd

• O 2025, mae'n ofynnol i Ffermwyr Cymru ddarparu o leiaf 10% o orchudd coed er mwyn bod yn gymwys i gael arian cyhoeddus.
• Mae cyllid arall gan y llywodraeth hefyd ar gael i Ffermwyr Cymru er mwyn creu a chynnal gwrychoedd.
• Mae gwrychoedd yn darparu gorchudd ar gyfer da byw.
• Mae plannu yn darparu cymorth ar gyfer 'Lles Cymru 2021' drwy wella'r amgylchedd lleol.

Beth i'w Blannu

• Chwipiau gwrych a'u gwreiddiau'n foel yw'r rhataf fel arfer
• Maen nhw'n cael eu codi o'r tir o fis Tachwedd ymlaen ac fe ddylid eu plannu o fewn pythefnos
• Dylai plannu ddigwydd pan fo'r coed yn segur (Tachwedd-Chwefror)
• Pan fydd y coed yn segur yn ystod y misoedd oerach, maen nhw'n arbed egni. Bydd twf yn dod i ben yn ystod y cyfnod hwn tra bod y gwreiddiau'n ymestyn ar gyfer maetholion. Felly, bydd plannu rhwng mis Tachwedd a Chwefror yn caniatáu i'r gwreiddiau sefydlu'n dda a hybu twf yn y Gwanwyn.

Pa rywogaethau i'w plannu

Y peth gorau yw plannu ystod amrywiol o rywogaethau llydanddail a fydd yn darparu bwyd, lloches a chynefin i rywogaethau biolegol, sy'n frodorol i'r DU neu eich ardal leol. Er enghraifft:

• Y ddraenen wen (hyd at 50%) – Crataegus Monogyna
• Collen - (Corylus avellana)
• Y Ddraenen Ddu - Prunus spinosa
• Chwyrwiail – Cornus Sanguinea
• Ysgawen– Sambucus Nigra
• Derw Saesneg – Quercus Robur
• Helygen Ddeilgron - Salix caprea
• Rhosyn Gwyllt – Rosa Canina
• Bedwen Arian - Betula pendula
• Afalau Surion - Malus sylvestris
• Celyn - Ilex aquifolium